Të jesh europian... Gazeta DITA

    1.Të jesh europian domethënë ta respektosh ligjin, që ka aprovuar Kuvendi yt, nga njerëz të zgjedhur nga kombi yt dhe të jetosh konform kushtetutës

    2. Të jesh europian domethënë ta denoncosh thyerjen e ligjit dhe dëmtimin e shtetit

  3.Të jesh europian domethënë ta duash shtetin dhe nëpërmjet tij, atdheun

4.  Të jesh europian domethënë të turpërohesh pse ke thyer ligjin e vendit tënd

5. Të jesh europian domethënë të mos ndihesh kompetent për vetëgjyqësi, por t’i drejtohesh administratës shtetërore, që paguhet për rendin publik

6.Të jesh europian domethënë ta denoncosh njeriun, që pasurohet në mënyrë kundërligjore, për ta penguar pasurimin e padrejtë, pushtetin e tij në të ardhmen dhe depërtimin e krimit edhe në administratë shtetërore

7.Të jesh europian domethënë policinë ta perceptosh si mike, si kujdestare në dobi të vendit

8. Të jesh europian domethënë të kujdesesh për të mos dëmtuar imazhin e shtetit, ta duash me xhelozi, sepse aty dëmtohet kombi

9.Të jesh europian domethënë të mos i ndalosh Askujt, Asgjë që ia garanton kushtetuta: aq më pak motrës, bashkëshortes, fëmijës apo të panjohurit

10.Të jesh europian domethënë të tundesh para semaforit të kuq rreth orës dy të mëngjesit, sapo ke dalë nga diskoteka i dehur dhe të presësh llambën e gjelbër, edhe pse nuk kalon asnjë makinë

11.Të jesh europian domethënë t’ i luftosh abuzimet brenda shtetit dhe ta ruash atë si pronën tënde. Shteti i keq shpërfytyron dhe dhunon atdheun

12.Të jesh europian domethënë ta respektosh sferën private të njeriut, autonominë e tij, pa dallim gjinie

13. Të jesh europian domethënë ta respektosh dinjitetin e njeriut, pa dallim gjinie

14. Të jesh europian domethënë t‘i gëzohesh lindjes së fëmijës pa çarë kokën për gjininë

15. Të jesh europian domethënë të mos vrasësh embrionet femërore

16.Të jesh europian domethënë t’ i gëzohesh rënies në dashuri të bijës apo motrës, po ashtu si i gëzohesh rënies në dashuri, të djalit apo vëllait

17. Të jesh europian domethënë të gëzohesh për martesën e bijës, ose motrës; të hedhish valle, ashtu si kërcen për martesën e djalit apo vëllait

18. Të jesh europian domethënë të mos e konsiderosh veten tutor të bijës, motrës apo bashkëshortes

19.Të jesh europian domethënë dashurinë ta konsiderosh ndjenjë fisnike, që i duhet njeriut për ta ruajtur jetën dhe krijuar ekuilibrin shpirtëror. Dashuria nuk është turp. Ajo nuk është sëmundje. Ajo është domosdoshmëri dhe shfaqe e natyrshme tek njerzit e shëndoshë

20.Të jesh europian domethënë t‘ i gjendesh fëmijës pranë kur ka brenga dashurie

21.  Të jesh europian domethënë të mos martohesh në shtëpinë e prindërve, por në banesën apo shtëpinë tënde

22. Të jesh europian domethënë ta ndash trashëgiminë në mënyrë të barabartë në mes bijave dhe bijve

23. Të jesh europian domethënë të mos ndërhysh në dashuri, aq më pak në martesë dhe zgjedhjen e partneres/it; as tek bija, as tek motra, as tek vëllai, as tek biri. Çdo njeri jeton një herë dhe duhet të jetojë me atë që i pëlqen atij, jo me atë që u pëlqen tjerëve. Dashuria nuk mësohet, ajo lindet në mes dy njerëzve të lirë
24. Të jesh europian domethënë të arrihet mëvetësia, si nga prindërit, ashtu edhe nga shteti
25. Të jesh europian domethënë të mos i përzihesh fëmijëve në jetë pas moshës madhore
26. Të jesh europian domethënë ta denoncosh dhunën kundër grave dhe fëmijëve: kundër atit apo burrit. Dhunuesi nuk e ka vendin në shtëpi, ai ka vendin në burg
27. Të jesh europian domethënë ta perceptosh gjininë femërore si njeri, si gjithë të tjerët: pa paragjykime
28. Të jesh europian domethënë në klasën e gjashtë të mësosh edukatën seksuale, pastaj në të nëntën dhe kështu evitohen shtatzënitë e hershem apo sëmundjet infektive seksuale. Nga dija nuk dëmtohet njeriu, njeriu dëmtohet nga injoranca
29. Të jesh europian domethënë ta marrish seriozisht kujdestarinë, rritjen, edukimin dhe moslënien e fëmijëve pa profesion
30. Të jesh europian domethënë të të vijë turp nëse jeton nga lekët e fëmijëve apo të shtetit: të ruash lekë për fëmijët, për ardhmërinë e tyre, për t’ i lehtësuar hyrjen në jetë duke  ndihmuar materialisht startin e tyre dhe duke respektuar individualitetin e tyre
31. Të jesh europian domethënë të mos përpiqesh t‘ i realizosh ëndrrat tua nëpërmjet fëmijës. Fëmija ka ëndrrat e veta
32. Të jesh europian domethënë të gëzohen gruaja dhe fëmijët kur kthehesh në shtëpi. Nëse nuk e bëjnë, aty nuk ka pasur dashuri, por dominim dhe traumatizime si defekte më të mëdha në ecurinë edukative. Shtëpia është vendi i dashurisë, jo kazermë
33. Të jesh europian domethënë të të vijë turp nëse gjatë një jete, nuk ke kursyer lekë për varrimin dhe këto shpenzime, duhet t’ i marrë përsipër arka shtetërore apo fëmijët
34. Të jesh europian domethënë ta parapaguash edhe vendvarrimin, edhe arkivolin, edhe gurin para se të kesh vdekur. Vdekjes nuk i ka shpëtuar Ajnshtajni, e nuk i shpëton as Ti
35. Të jesh europian domethënë të mos urresh asnjë fqinj, por të kujdesesh me punë për ta treguar dashurinë ndaj shtetit tënd, nëpërmjet tij, ndaj atdheut
36. Të jesh europian domethënë të mos mburresh me veprat heroike gjatë historisë, por me kontributin tënd, sot. Veprat historike janë çështje të historianëve.
37. Të jesh europian domethënë ta ndihmosh gruan në punët e shtëpisë, edhe nëse nuk është e punësuar:” Unë të dua”, i thuhet asaj edhe duke e ndihmuar: duke larë pjatat apo përgatitur gjellën, duke pastruar shtëpinë, natyrisht nëse nuk konsiderohet ditën nënë,  natën grua, ose nëse nuk konsiderohet skllave ditën, skllave natën
38. Të jesh europian domethënë në pleqëri të strehohesh në shtëpinë e pleqve apo fëmijët të kujdesen për prindërit, pa i dhënë vetes të drejta që nusja e djalit, të shndërrohet në infermiere personale të vjehrrit apo vjehrrës. Ata nuk duhen në mes vete, ata respektohen
39. Të jesh europian domethënë të respektosh jetën e tjetrit pa u përpjekur për t’  i ndryshuar orientimin seksual
40. Të jesh europian domethënë ta pranosh homoseksualizmin si shfaqje e rëndomtë dhe të mos mëtosh të bëhesh padron i jetës së huaj. Homoseksualizmi është dukuri normale në planetin Tokë.
41. Të jesh europian domethënë të jesh i përpiktë, i saktë
42. Të jesh europian domethënë të jesh i sinqertë dhe racional dhe pragmatik
43. Të jesh europian domethënë të punosh ngadalë, por mirë
44. Të jesh europian domethënë jo të jesh viktimë e jetës, por autor i saj
45. Të jesh europian domethënë të ndëshkosh me vota politikanët, që dëmtojnë imazhin e shtetit: ai përfaqëson popullin dhe mund të mos çmohet jashtë, nëpërmjet tij, lindin paragjykime edhe kundër kombit
46. Të jesh europian domethënë ta rrëzosh kryetarin/kryeministrin sapo nisë zaptimin e shtetit me zvarranik apo abuzon me detyrën
47. Të jesh europian domethënë të punësosh njerëz kompetent dhe të aftë për detyrën
48. Të jesh europian domethënë të denoncosh diplomat e blera dhe titujt e doktoraturave për të evituar drejtimin e saj nga mediokritetet dhe dëmin në shoqëri 
49. Të jesh europian domethënë të jesh racional edhe në zënka, pa të shkuar mendja tek dhuna fizike për imponimin e ideve, pa të shkuar mendja në vrasje nderi
50. Të jesh europian domethënë ta ndërtosh shtetin e së drejtës, që bazohet në ligje, shtetin racional në shërbim të qytetarit

Mund të vazhdohet me numërime tjera, por këto janë ato që kapen lehtësisht në Gjermani dhe shquhen edhe në vendet tjera perëndimore...Urrejtja ndaj kombit fqinj, nuk është tregues i patriotizmit, nuk është ndjenjë europiane më,  por tregues sesa ka pushtuar trurin tonë dhe sa komandohemi prej urrejtjes së fqinjit. Sa na kanë depersonalizuar ata. Urrejtja dhe hakmarrja dëmtojnë shpirtërisht poseduesin e tyre. Vijimisht, nuk duhet urrejtur asnjë komb për rreth, por duhet urrejtur politikanët e paaftë në pushtet. Zgjidhja gjendet tek rrëzimi i tyre.

Sepse Europa ishte një vizion i humanistëve. Sepse Europa ishte një ëndërr e filozofëve. Sepse ajo po bëhet realitet nga politikanët; ajo është  rezultat, që bazohet në arritjet racionale filozofike, humaniste, shkencore dhe empirike. Europa është rend  i vlerave. Ajo bazohet kryekëput në racionalen dhe kjo mundëson bashkimin e kombeve divergjent nën një kulm të përbashkët. Vetëm vlerat universale kanë fuqinë për t‘ i bashkuar popujt e ndryshëm, në një mendësi të përbashkët, kushtetuese. Këtë nuk ka mundur ta bëjë asnjë ideologji pa vrasje, nënshtrim dhe skllavërim. Sepse Europa është mirëkuptimi. Sepse Europa është e kundërta e urrejtjes. Sepse Europa është lumturia dhe mirëqenia e individit, rrjedhimisht e popujve. Sepse Europa është paqe në mes popujve të ndryshëm. Ajo është emancipuese e popujve. 

Sepse ajo është më shumë se iluminizmi italian, më shumë se iluminizmi francez, më shumë se „Aufklärung-u”  gjerman dhe më shumë se “Enlightenment” anglez. Europa është më shumë se gjitha ato lëvizje iluministe të popujve, sepse i bashkon të gjitha ato dhe bëhet sintezë e tyre dhe është artikulim i dijetarëve më të mëdhenj me qëllime humaniste, iluministe, universale. Idetë e tyre, përthyhen në Kushtetutën e saj. Duke u nisur nga Berkli, Kanti, Volteri, Xhanone, Darvini, deri tek Habermas e shumë të tjerë, brenda dhe pas tyre. Sepse për herë të parë në historinë europiane shtetet dorëzojnë vullnetarisht sovranitetin e tyre në Bruksel dhe vullnetarisht asgjësojnë kufijtë  dhe vullnetarisht pranojnë monedhën e njëjtë. 

Europa është projekti më i madh i paqes, që është bërë në mënyrë vullnetare në Tokë dhe atë, pa i mohuar dikujt të drejtën për ta injoruar. Pa detyruar njeri t‘ i besojë vlerave të saja dhe pa i mbyllur derën vendeve që dëshirojnë dhe besojnë në vlerat e saja. Projekti Europë është Rilindja e Madhe Europiane, është shekulli i dritave europiane, është iluminizmi i kombeve europiane, që bazohet në arsye e shëndoshë, në zhvillimin filozofik, psikologjik, sociologjik, e antropologjik. Sepse Europa bazohet në të arriturat shkencore dhe është në lëvizje të vazhdueshme. Europa nuk është dogmë, por pasqyrë e vlerave universale, racionale. Europa është fisnikëri sepse bazohet në idealin e madh njerëzor: në lirinë e individit pa dallim gjinie, origjine, ngjyre dhe besimi. 

Sepse lumturia e njeriut varet nga hapësira dhe doza e lirisë, nga mirëqenia dhe nga mundësia për të qenë arkitekt i jetës. Sepse Europa është kontinent përgjithësisht i njerëzve të lumtur, me liri dhe barazi të plota. Sepse Europa hyjnizon lirinë dhe dinjitetin e njeriut. Sepse Europa është ëndrra e popujve për të jetuar në paqe pa vrarë njëri tjetrin, duke punuar me njërin tjetrin, duke përfituar nga njëri tjetri, duke u solidarizuar me njëri tjetrin, edhe atë, jo individët, por shtetet dhe nëpërmjet tyre, popujt. Europa ecën para sepse Kushtetuta e saj është emancipuesja më e madhe e këtij kontinenti dhe popujve divergjent, me rrezatim të madh edhe jashtë vetes. 

Ajo u garanton popujve paqe dhe liri dhe mbrojtje, rrjedhimisht synon lumturinë e individit. Dhe, krejt këta vagonë europian, tërhiqen nga lokomotiva gjermane, e shëndoshë dhe e lubrifikuar mirë; nga kombi i poetëve dhe filozofëve dhe shkrimtarëve të mëdhenj, të cilin e shkrumboi fashizmi duke e shndërruar në gërmadhë tok me Europën, por ky popull, si sfinks, 15 vite pas luftës, u bë ekonomikisht më i fuqishëm se disa vende që e kishin pushtuar dhe copëtuar. Në vitin 1960 festoi  mrekullinë ekonomike. Edhe atë, vetëm me punë dhe parime të qarta humane. Pasojë e asaj traume, është sot Europa paqësore. Kjo është Europa. Merre ose lëre. Përqafoje, ose hidhe.  Ajo nuk dëshpërohet. Ajo nuk ta mohon të drejtën për t‘ i rënë mohut,  për ta injoruar vlerën e saj, për ta sharë e qortuar e kundërshtuar. Ajo mund të gërvishet, por jo të pengohet drejt cakut. Sepse është tepër e madhe, tepër zemërgjerë dhe shumë e fuqishme...