Vështirë të meret me
mend që një autor të jetë në të njëjtën lartësi në dy zhanre letrare. Zakonisht
tek një autor ka përparësi njëri nga zhanret, ndërsa tjetri mbetet plotësues
dhe kompletues: ose proza plotëson krijimtarinë e Poetit, ose poezia plotëson krijimtarinë
e Prozatorit.
Por tek Lis Bukuroca me
sa shihet, ky rregull thyhet.
Kur mora në
dorë librin “Hijedritat e Jetës”, kujtova se ai do ishte një
përmbledhje me poezi dashurie, por pasi e lexova pashë se ai përbëhej nga
dy korpuse:
Poezia lirike-erotike
Poezia politike
Nëse ciklin e poezive
për Dashurinë do ta krahasoja me një partiturë muzikore, do të thosha se ky
cikël i përmban të gjithë regjistrat e Simfonisë së Dashurisë. Nga ndjenjat më
të larta e fisnike e deri tek ato më të ulëtat deri në brutalitet. Nga flladet
e puhizat e këndshme fërgëlluese e deri tek plagët e dhimbshme të
dashurisë.
E thënë pak më
ndryshe, në këtë korpus Lis Bukuroca na jep Universin e Dashurisë në
dritë-hijet e tij. Si një Dante Poeti na udhëheq dhe na shoqëron në tre
realitetet në të cilët jeton dhe ekziston Dashuria: në Parajsë, në Purgator dhe
në Ferr.
Në Parajsën e ciklit
gjejmë akuarele poezish me bukuri mahnitëse, ndër të cilët veçoj
poemin “Më thuaj e dashura ime” dhe “Më fal, Teuta!” të
cilët do t'i bënin nder çdo antologjie me temën e Dashurisë.
Je ti që më do?
Apo jam unë që të pushtoj
çdo ditë?
Jam unë që të dua?
Apo je ti që më magjeps
çdo ditë?
("Më thuaj, e
dashura ime”)
Ja edhe një etyd tjetër
dashurie:
Faleminderit që në jetën
time hyre e dole krenare
Qafëgjatë e ëmbëlake
plot hir si sorkadhe
Dashuritë nuk fshihen,
vonë këtë e kam nxënë
Mijëra fjalë që janë dhe
kanë ngelur pa u thënë
("Më fal
Teuta")
Nga poezia në poezi, nga këngëtar
etydesh lirikë dhe piktor akuarelesh poetike për Dashurinë, Poeti shndërrohet
në Kirurg gjakftohtë i cili i bën anatominë Dashurisë.
Kur të pendohemi për aktin e humbur
Keqardhja nuk do të jetë tronditëse
Pezmatuese do të jetë vetëm të kuptuarit e
Vonuar
Dhe çasti i tretur nuk do të kthehet më
Ti pate ulur shikimin
(“Në tren”)
Aty kuptova se nuk kisha ditur të të
dua si duhet
As të të çmoj ty
As të të puth
As të bëj dashuri
....
Kur kuptova dashurinë
dhe mënyrën si ruhet ajo
ti ike e tmerruar
siç dinë të ikin vetëm gratë e trishtuara
(“Nuk kisha ditur të të dua”)
Poezi pas poezie,
shkallë pas shkalle, Poeti na zbret nga “qielli i shtatë” i
Parajsës në qiej më të ulët, në Purgatorin e Dashurisë ku tashmë nuk
shohim dashuritë ideale me përjetime fine për të zgjedhurën e zemrës, por
shohim një realitet të ashpër, remineshencat e të cilit ekzistojnë
ende, herë të fshehura, herë haptas, midis nesh dhe para syve tanë.
Poeti me vrazhdësi ia heq Dashurisë një
nga një petalet e bukura dhe e lë cullak, duke e reduktuar Dashurinë në thelbin
e saj: në aktin seksual të njëjtë me atë të kafshës.
Por nuk është i vrazhdë Poeti.
I vrazhdë është Realiteti.
Në kohën kur u linda unë
Martesa e tyre nuk ishte
dashuri
Takimi i parë në krevat,
ora njëzet e një
Në orën njëzet e një e
pesë: seks
Ndërzimi i detyrueshëm
Dhe pak më poshtë:
Në kohën kur u linda unë
Gratë nuk lindnin
Ato pillnin
Për të ardhur tek
finalja e ashpër dhe e pamëshirshme:
Në kohën kur u linda unë
Dashurinë nuk e mësonim
Ajo ishte turp dhe
kurvëri
Ajo ishte krim!
Urrejtja dhe vrasja në
lule të ballit
Burrëri dhe nder!
Por gjithçka nuk mbaron
te Purgatori. Hijedritat e Dashurisë vijnë e bëhen edhe më të errëta, edhe më
rrëqethëse. Poeti Lis Bukuroca na zbret edhe një qiell më poshtë (më saktë me
thënë: një bodrum më poshtë) në Ferrin e Dashurisë.
Për ta ilustruar po sjell
poezinë “Thirrje telefonike”
Është kaq e ashpër, kaq
brutale dhe kaq e dhimbshme sa nuk mund ta citoj dot të ndarë, veçse duke e
sjellë të plotë:
Thirrja telefonike.
“Po më rreh burri,
ejani, ju lutem!”
"Po si moj
zonjë,
moj shpirtligë
thërret policinë për
burrin?
Si nuk ke turp moj?
Ai është burri yt,
Pronari yt
Zoti yt
Moj grua e pafytyrë!”
- bërtiti i çartur.
“Edhe ne i rrahim gratë
tona,
kë të thërrasë shoqja
ime?”
Dhe polici shqiptar
përplasi receptorin
Këtu Dashuria ka rënë në
koma.
Dhe përpara se të
nxitojmë të dalim të shokuar nga kjo
sallë reanimacioni, (Intensivstation) ja edhe një strofë tjetër
që të shtang deri në frymëmbetje:
Dhe
Nesër
Mund t'i themi:
“Merre, ja ku e ke!
E ruajtëm për ty
Stërvitur me nënshtrim
Plot trysni e mbikqyrje,
KËNAQU
burrë i dheut!
("Honoris
Causa")
Këtu Dashuria është në morg dhe
Poetit-Mjek Ligjor, pasi ia bën autopsinë Dashurisë, nuk i mbetet tjetër veçse
të nënshkruajë vdekjen e saj.
*****
Nëse Migjeni ka një
poezi me parantezë nën titull: (motiv Niçean) Lis Bukuroca ka një të tillë me
“motiv Migjenian”.
Poeti i gjallë i
drejtohet Poetit të vdekur:
Kafshatë që s'kapërdihet
nuk është më varfëria
Nuk ngordh më kafshë,
nuk vdes njeri nga uria
E megjithatë është i
njëjti mjerim, ndonëse i niveleve të ndryshëm. Poeti i gjallë Lis Bukuroca
i raporton Poetit të vdekur Migjenit për realitetin e ri dhe për dukuritë e
reja që përjeton shoqëria shqiptare.
Dhe po kështu bën
Poeti tek poezia “ Marshi i tarafit”, të shkruar në ritmin e “Marshit
të Barabajt” të Fan Nolit.
Allalla, o arrivist, o
mashtrues allalla
.....
Hajdut, ti na vodhe, na
zhvate këtë atdhe
Ti na molise, na
degdise, mohon me be
Me sa duket, poeti Lis
Bukuroca gjen tek krijimtaria e Nolit, “regjistrin” e shprehjes së indinjatës
së tij kundrejt realitetit të shoqërisë dhe politikës shqiptare, posaçërisht
asaj kosovare. Dhe këtë e bën edhe tek poema “Noli për Kosovën” në të cilën ai
luan mbi partiturën e poezisë “Anës lumenjve”.
Të çliruar dhe mashtruar
Grabitur dhe dërmuar
Me biletë dhe shumë
shpresë
Askush atje nuk do të
mbesë
Kështu e hap siparin e
realitetit të trishtë kosovar Poeti në këtë poem. Për të shpërthyer më pas plot
indinjatë:
Po bërtas i trishtuar
Nga mëmëdheu i dëbuar
Herë mërzitur, herë
tronditur
Herë i shtrirë, herë i
ngritur
Dhe si të ishte një
magjistar ringjallës dhe transformues i poezisë klasike shqipe, poeti Lis
Bukuroca nuk lë pa “rivitalizuar” edhe “Bagëtinë e Bujqësinë” e Naim Frashërit
në poezinë e vet me titull “Bagëti e mafi”.
Oh sa vrer ka tufa!
Pikëllim nga politika e mafia
Na damkosën në botë, i
mallkoftë Perëndia!
Nëpër ministri, në
dogana punësuar plot derra
Matrapazit me përkulje,
menjëherë i hapet dera
Veçori shquese e këtij
cikli janë edhe ironia e satira me të cilat poeti stigmatizon
dhe fshikullon ashpër figurat politike tashmë të diskredituara
jo vetëm vendase, por edhe përtej arealit shqiptar si tek poemi “Kush e
vizatoi flamurin”, ironi dhe satirë të cilat arrijnë deri në sarkazmë tek
poemi “Sikur Erdogani”.
Mu si paraardhësit e tij
para disa shekujve,
Që na gjetën
Me kulla e shtëpi
ndërtuara prej guri
Dhe na lanë me shtëpi
qerpiçësh
Që na gjetën me banjë në
shtëpi
Dhe na lanë me qenef në
oborr
Me bukuri befasuese dhe
përcjellëse e një mesazhi të fortë është poezia “Koncerti shqiptar”
në fokusin e së cilës janë politikanët shqiptarë të cilët e shohin atdheun si
një “domen” të tyrin të cilin mund ta ndryshojnë dhe transformojnë sipas
shijeve dhe interesave të veta, deri në shfytyrim.
Unë njoh një shqiptar,
atë e njeh edhe Ti...
Unë njoh një shqiptar që
don ta ndryshojë alfabetin
....
Gjuhën...
Flamurin...
Himnin...
Historinë...
Kombin
Dhe ta ndërtojë një komb
për vete
Sipas dëshirës:
Komb privat
Histori private
Hero privat
Gjuhë private
Alfabet privat.
Dhe pasi
ia rreshton të gjitha monstruozitetet këtij farë shqiptari,
Poeti në fund ia vë edhe notën:
Bota rreth tij po
ndryshon
E ai mbeti plug.
Dhe nëse do më pyesni:
cila poezi është më “Lis Bukurocë” në këtë korpus, do të thosha pa mëdyshje:
“Zot edhe një libër”.
Shkruaje edhe një libër
të lutem se na hangër
dreqi
....
Shkruaje o burrë i
qiellit
Se do ta hajë dreqi
burrin e dheut që e bëre nga
balta
e po bëhet llum
....
Sepse balta po han
baltën këtu o Zot
Në emrin tënd
E ti hesht tash e mijëra
vite
Mbyll librin me poezi
“Hijedritat e Jetës” i mbushur plot përshtypje dhe me kënaqësi poetike.
Thashë disa gjëra.
I sigurt se nuk i thashë
të tëra.
Thanas Jorgji
Mynih, 27.3.2019
Shkrimtari Thanas Pilafas njihet ndryshe edhe si Thanas Jorgji. Ai ishte dy herë fitues i çmimit letrar kombëtar në Shqipëri “Penda e argjendtë”.
Thanas Pilafas – Jorgji ka botuar 36 libra në Shqipëri, por edhe në Greqi, Austri, Gjermani dhe Itali. U lind në Bilisht më 31 janar 1955. Ka kryer studimet e larta për Gjuhë-Letërsi në Fakultetin Histori – Filologji të Universitetit Shtetëror të Tiranës. Pas diplomimit u emërua me punë në redaksinë e Revistës letrare-artistike „NËNTORI“ – organ i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë ku punoi si redaktor për prozën deri në vitin 1992. Prej këtij viti ai jeton në Mynih të Gjermanisë. Ai është dy herë fitues i çmimit letrar kombëtar „Penda e argjendtë“ për vitet 2005 dhe 2012. Përveçse në Shqipëri, libra të tij janë botuar edhe në Greqi, Austri, Gjermani dhe Itali.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen