Lindur më 21 qershor 1905
në Paris, Jean-Paul Sartre ishte një pionier i fovizmit dhe ekzistencializmit
intelektual. Autor i romaneve si "Neveria", 1938 dhe esetë e
rëndësishme, ndër të cilat ekzistencializmi "L'être et le Néant" (Ështmëria
dhe hiçi, 1943), u shpërblye me Çmimin Nobel për Letërsi në vitin 1964, por e
refuzoi atë, duke deklaruar se është e mundur të thuhet një mendim mbi vlerën
aktuale të një njeriu të letërsisë, vetëm pas vdekjes së tij. Ai ndau jetën
profesionale dhe sentimentale me intelektualen e shquar, filozofen, shkrimtaren
dhe feministen Simone de Beauvoir, ndonëse të dy kishin edhe marrëdhënie të
tjera. Çjetoi më 15 prill 1980.
Jean-Paul Sartre është
filozof francez më i lexuar dhe komentuar në botë. Ai është themelues i
ekzistencializmit, vepra e tij nis kryesisht nga Kierkegaard, Heidegger dhe Husserl. Është autor dramave, romanit dhe manifesteve politike. Shumëllojshmëria e veprave e bën
filozofinë e tij komplekse. Këtu disa citate për të kuptuar diçka nga thelbi i filozofisë
së tij:
"Njeriu është i
dënuar të jetë i lirë."
"Ekzistenca i paraprin
esencës."
"Nëse Zoti nuk
ekziston, atëherë ekziston të paktën një qenie tek e cila ekzistenca i paraprin
esencës; një qenie që ekziston para se të mund të përkufizohet nga ndonjë
koncept, dhe kjo qenie është njeriu ose, siç thotë Heidegger, qenshmëria.”
"Në të vërtetë, ne
jemi një liri që zgjedh, por nuk zgjedhim të jemi të lirë: ne jemi të dënuar
për liri"
"Me dashtë është në
thelbin e saj, projekt për të na dashtë."
"Perëndia është
vetmia e njerëzve... Nëse perëndia ekziston, njeriu është hiçi."
"Një pjesë bukur e
madhe e brengave vjen nga frika e paarsyeshme!"
"Në orën tre pasdite
gjithmonë është shumë herët ose tepër vonë për çdo gjë që dëshironi të bëni."
"Edhe perënditë
vdesin kur askush nuk i beson më."
"Sarkazmi është azili
i të dobëtëve".
"Një parti mund të
jetë gjithmonë vetëm një mjet. Dhe ka vetëm një qëllim: pushtetin."
"Është e vërtetë që
nuk jeni përgjegjës për atë që jeni, por ju jeni përgjegjës për atë që bëni me
atë që jeni."
"Ai që ka budallenjtë
kundër vetes, meriton besimin."
"Nuk duhet bërë dy herë marrëzinë e njëjtë, zgjedhja
përfundimisht është mjaft e madhe."
"Gratë jetojnë me shpresë
se burrat që mund të sillen mirë me para, edhe me gratë do të sillen
mirë."
"Ka shumë njerëz në
botë që janë në ferr sepse ata tepër shumë varen nga gjykimi i të
tjerëve."
"Një shkrimtar duhet
të refuzojë dhe të mos lejojë të
shndërrohet në një institucion."
"Burrat e
shkurorëzuar që martohen, janë delikuentë pasional, që përsërisin veprën."
"Ne jemi gjithnjë
përgjegjës për atë që nuk kemi mundur të shmangim."
"Jeta nuk ka kuptim apriori.
Para se të jetoni, jeta në vetvete nuk është asgjë; ju jeni ata që duhet t’i
japin kuptimin dhe vlera nuk është asgjë, përveç kuptimit që ju zgjidhni.
"
"Mund të ketë çaste
më të mira, por ky është i joni."
“Unë jam ajo që kam."
"Njeriu është një zot
i munguar."
"Puna më e mirë nuk
është ajo që do t'ju kushtojë më shumë, por ajo të cilën e bën mirë. "
"Aventura: një
ngjarje që del nga e zakonshmja, pa qenë domosdoshmërish e
jashtëzakonshme."
"Fashizmi nuk
përcaktohet nga numri i viktimave të saj, por nga mënyra se si i vret."
"Kushdo që është
autentik, merr përgjegjësinë për të qenë ai që është dhe e njeh veten të lirë
për të qenë ai që është."
"Duhet të zgjedhësh:
të jetosh ose të tregosh ngjarje."
"Kultura nuk shpëton
askënd, as nuk përligj. Por është një produkt i njeriut: ai e projekton veten
në të, e njeh veten aty, kjo është pasqyra kritike dhe është e vetmja që i ofron
atij imazhin e vet."
"Përgjegjësia ime përfshin
gjithashtu një dimension social, sepse të tjerët gjithashtu varen nga zgjedhjet
e mia."
"I urrej viktimat që
respektojnë xhelatët e tyre."
"Edhe sikur zoti të
ekzistonte, kjo nuk do të ndryshonte asgjë."
"Nëse je i dëshpëruar
kur je vetë, atëherë je në shoqëri të ligë."
"Kur të pasurit bëjnë
luftë me njëri-tjetrin, janë të varfëritë që vdesin."
"Çdo fjalë ka pasoja.
Çdo heshtje gjithashtu."
Nga frëngjishtja, Lis
Bukuroca
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen