A kemi lindur me tipare fikse dhe trashëguar karakterin, ose ka më
shumë gjasa të modelojmë veten si brumin me duar? Ky është debati klasik natyrë
- kulturë ose me fjalët e shkencës moderne: pyetja e pjesëmarrjes relative të
gjeneve në krahasim me mjedisin.
Sot njihet si e pranuar në shkencë se njerëzit janë të formësuar në
mënyrë të barabartë nga predispozita e tyre gjenetike d he përvojat jetësore,
shpesh në mënyrë ndërvepruese. Një shembull më i qartë i ndërveprimit mes
gjeneve dhe mjedisit u ndriçua nga një studim që zgjati disa dekada me mijëra
pjesëmarrës në Zelandën e Re.
Në ecurinë e saj u ekzaminua versioni aktiv i gjenit MAOA, i cili
në mënyrë të tërthortë merr pjesë në lirimin neurotransmiterve serotonin, i
cili në anën tjetër kontrollon dhe drejton disponimin dhe agresivitetin. Te
njerëzit që nuk janë abuzuar gjatë edukatës në fëmijëri, prania e gjenit më pak
aktiv të MAOA nuk ka ndikuar në asnjë mënyrë, që në moshën madhore, personi të
zhvillonte një personalitet agresiv.
Te pjesëmarrësit që ishin keqtrajtuar në fëmijëri, prania e atij
gjeni i kishte bërë veçanërisht të ndjeshëm në zhvillimi i një personaliteti
asocial. Kjo nuk është natyrë apo kulturë, por natyra përmes kulturës.
Nuk është as natyra as kultura që formon personalitetin tonë. Të dyja
ndërveprojnë dhe ndikojnë njëra-tjetrën.
Nga gjermanishtja Lis Bukuroca
Rrahja shkatërron personalitetin dhe
sedrën e fëmijës. Dhuna nuk është edukatë, ajo
është poshtërim dhe depersonalizim! Është ekzekutim psikologjik, sepse zhduk
një personalitet të veçantë, duke e shndërruar në njeri pa sedër, pa integritet
dhe në kafshë të zbutur! Despotët me këtë mburren, sepse shumojnë vetveten dhe pengojnë përparimin. Ata parapëlqejnë kopjet e veta! Pra, agresiviteti dhe sjelljet asociale mësohen aty ku nuk duhet, në shtëpi! Një studim tjetër në Kanda ka dëshmuar se keqtrajtimi ndikon në rënien e intelegjencës!
Libra nga Lis Bukuroca
Kuptimi i jetës te amazon *, Kuptimi jetës te lulu **, Letër burrave (I )te amazon
Letër burrave (I) te lulu, Letër burrave (II) te amazon, Letër burrave (II) te lulu
Ngjyrat e dashurisë te amazon, roman vetëm për lexues të moshës madhore,
Ngjyrat e dashurisë te lulu, roman vetëm për lexues të moshës madhore,
Shtatë parimet e dashurisë, Hijedritat e jetës, Die Asylbewerber, komedi gjermanisht
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen