1871 - 1940
Lahuta e Malcis
…
Un, zotni, n’ ushtri kam dalë,
Jo me turq, por me Shqyptarë,
Turq a t’ kshtenë, si janë gjith marë.
Pse, si t’ kshtênë, si muhamedan,
Shqypnin s’ bashkut t’ gjith e kan;
E prandej t’ gjith do t’ qindrojm,
Do t’ qindrojm e do t’ luftojm,
Do t’ bâhna kortarë – kortarë
Priften, Freten, Hoxhallarë
Per Shqypni. jo, po; as ti vetë
S’ ké dyndë top e bajonetë,
Per të zjerrun turqit dinit;
Por per t’ shtruem Shqypnin e shkretë
Pak me thânë dér m’valë të Drinit.
Sa per kshtû t’ ngiatët Zoti jeten !
Edhè un Frati, tham t’ verteten,
Bashkë me turq bâj flije vehten:
Varem n’ krrabë, lidhem n’ vargoj,
E Shqypnin un nuk e lshoj:
Nuk e lshoj, as shum, as pak,
Per pa t’ bâ tý, Karadak,
Pllamë per pllamë me e lá me gjak
Pale ti: kû thotë Unjilli
Qi nji Frat shqyptár, i cilli
Të ketë pá, se nji ç’ do Mark
Don Shqypnis m’ i a vû giû’ n m’ bark,310
Aj me ngelë si pushkë pa çark:
Dordolec n’ mjedis t’ bostanit:
Si me thânë, as i taganit,
As i zoti i fushës s’ mejdanit;
Por dishka si huti m’ shpardh,
Si njaj poçi vjerrë mbi gardh,
Veç mos t’ thohet se nji Frat
Paska ndêjë turkut per ngiat
Edhè at herë kur ky me tjerë
Pushken n’ dorë, zjarmin në gjí
Po luftote per Shqypni
…
Pashko Vaso
(1825-1892)
O moj Shqypni
Ti ke pas kenë një zojë e randë,
Burrat e dheut të thirrshin nanë.
Ke pasë shumë t’mira e begati,
Me vajza t’bukura e me djelm t’ri,
Gja e vend shumë, ara e bashtina,
Me armë të bardha, me pushkë ltina,
Me burra trima, me gra të dlira;
Ti ndër gjith shoqet ke kenë ma e mira.
Kur kriste pushka si me shkrep moti,
Zogu i shqyptarit gjithmonë i zoti
Ka kenë për luftë e n’luftë ka dekun
E dhunë mbrapa kurr s’i mbetun.
Kur ka lidhë besën burri i Shqypnisë,
I ka shti dridhën gjithë Rumelisë;
Ndër lufta t’rrebta gjithëkund ka ra,
Me faqe t’bardhë gjithmonë asht da.
Por sot, Shqypni, pa m’thuej si je?
Po sikur lisi i rrxuem përdhe,
Shkon bota sipri, me kambë, të shklet
E nji fjalë t’ambël askush s’ta flet.
Si mal me borë, si fushë me lule
Ke pas qenë veshun, sot je me crule,
E s’të ka mbetun as em’n as besë;
Vet e ke prishun për faqe t’zezë.
Shqyptar’, me vllazën jeni tuj u vra,
Ndër nji qind ceta jeni shpërnda;
Ca thone kam fè ca thonë kam din;
Njeni:”jam turk”, tjetri:”latin”
Do thonë: “Jam grek”, “shkje”-disa tjerë,
Por jemi vllazën t’gjith more t’mjerë!
Priftnit e hoxhët ju kanë hutue,
Për me ju damun me ju vorfnue!
Vjen njeri i huej e ju rri n’votër,
Me ju turpnue me grue e motër,
E për sa pare qi do t’fitoni,
Besën e t’parëve t’gjith e harroni,
Baheni robt e njerit t’huej,
Qi nuk ka gjuhën dhe gjakun tuej.
Qani ju shpata e ju dyfeqe,
Shqiptari u zu si zog ndër leqe!
Qani ju trima bashkë me ne,
Se ra Shqypnia me faqe n’dhe!
…
Mblidhniu ju vajza, mblidhniu ju gra,
M’ata sy t’bukur q’dini me qa,
Eni t’vajtojmë Shqypninë e mjerë,
Qi mbet’ e shkretë pa em’n, pa nder;
Ka mbet e vejë si grue pa burrë,
Ka mbet si nanë, qi s’pat djalë kurrë!
Kujt i ban zemra m’e e lan’ me dekë
Kët farë trimneshe, qi sot asht mekë?
…
Para se t’hupet kështu Shqypnia,
Me pushkë n’dorë le t’desë trimnia!
Coniu, shqyptarë, prej gjumit çoniu,
Të gjithë si vllazën n’nji besë shtërngoniu,
E mos shikoni kisha e xhamia:
Feja e shqyptarit asht shqyptaria!
Qysh prej Tivarit deri n’Prevezë,
Gjithkund lshon dielli vap’edhe rrezë,
Asht tok’ e jona, prind na e kanë lanë
Kush mos na e preki, se desim t’tanë
Të desim si burrat që vdiqnë motit
Edhe mos marrohna përpara zotit.
Migjeni
1911 - 1938
Parathania e parathanieve
Përditë përndojnë zotat
dhe rrëshqasin trajtat e tyne
mbi vjet dhe shekuj
dhe tash s’po dihet ma kush asht zot e kush njeri.
Ndër tru të njerzimit zoti galuc ka ndejun.
Vetvetes me gisht tamthat i ka biruemun
në shej të pendimit
dhe bërtet në kulm të hidhnimit;
çka, çka kriiove?
– E njeriu nuk e di:
a asht zoti pjella e tij,
apo ai vetë piella e zotit.
Por e shef se asht kot i kotit
me mendue mbi një idhull që nuk pergjegj.
Dhe tash s’po dihet ma kush asht zot e kush njeri.
Ka ardhë një kohë,
në të cilën nierzit po kuptohen fare mire
për me ndërtue Kullën e Babilonit, –
dhe ne majë Kullës, në majë të majës së fronit
ka me hypë njeriu
dhe ka me thirrë:
Perëndi! Ku je?
Fan Noli
(1882 - 1965)
Krishti me kamxhik
Në kështjellë t’atdheut, në tempull të fesë
Janë shtruar sarafët pa shpirt e pa besë,
Tregtojn’ e gënjejnë, rrëmbejn’ e sfrytojnë,
Thon’ashtu Israelin e mbrojn’ e shpëtojnë.
Shtrembërojnë kanunet, i marrin në dorë,
Dhe shkëlqejnë në kish’ e në fron me kurorë,
Vegjëlia për ta batërdisen e vriten
Dhe kështu parasitët gjakpirës po rriten.
Tradhëtori dinak, hipokrit e kusar
Na u ngrit gjer në kulm’ dhe u bë kryetar;
Nënë zgjedhën besnikët për vdekje lëngojnë
Se mëkat e mallkim kryengritjen kujtojnë.
Çdo i shenjt’ideal, çdo shtëpí Perëndie,
Ishte bërë dyqan dhe pazar tregëtie:
Kush fitonte më tepër, ay ishte usta,
Dhe kush nuk plaçkitëte ish krejt budalla.
Kur e pa këtë zi dhe këtë errësirë,
Krisht i ëmbël u ndes dhe u bë i vështirë:
Me kamçik e me fshikull sarafët i dboi
Dhe nga larot gjakpirës atdhen’ e shpëtoi.
Dhe Shën Pjetr’ i gëzuar ahere i tha:
“Ja, tani e ke nisur tamam, o usta!
Me kërbaç e me shpatë mi ne mbretëro,
Dhe me forc’ e pahir na çliro, na shpëto”.
“Je gabuar, o Krisht, që u ke predikuar,
Se të marrët, të shurdhërit s’kanë dëgjuar;
Ndreq kurrizin më parë, pastaj ndriço trurin,
Se shpirtrobi s’ çlirohet askurrë pa drurin.”
Jesu Krishti s’dëgjoi, dhe s’e mori vesh mikun,
Dhe me lot i penduar e hodhi kamçikun,
Dhe i tha: “S’e ka fajin kurrizi, po truri,
Se lirin’ e sjell drita e mendjes, jo druri”.
“Merre prap kamçikun, Shën Pjetrit u përgjeq,
Se përndryshe kjo punë na del mos më keq.
35 Përkdhelu kurrizin dhe do të t’besojnë
Vraji, shtypi, dhe shtryldhi, dhe do t’adhurojnë”.
Jesu Krishti s’dëgjoi, dhe s’e mori vesh mikun,
Dhe s’u unj përsëri që ta merrte kamçikun:
Dhe e kapnë kamçikun sarafët për fenë
Dhe e shempnë çlironjësin, fen’ e atdhenë.
Fan S. Noli, Vepra 1, Tiranë, 1987, fq. 75
- Shtatë parimet e dashurisë, botimi i parë qershor 2020
- Ngjyrat e dashurisë (roman me Kanun erotik, vetëm për lexues të moshës madhore )
- Letër burrave (I)
- Letër burrave (II)
- Hijedritat e jetës
- Die Asylbewerber: Eine Komödie in drei Akten
Ribotime, plotësime dhe redaktime si libra elektronikë
- Shtatë parimet e dashurisë, botimi i parë qershor 2020
- Ngjyrat e dashurisë (vetëm për lexues të moshës madhore )
- Letër burrave (I)
- Letër burrave (II)
- Hijedritat e jetës
- Die Asylbewerber: Eine Komödie in drei Akten
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen