Në klasën e katërt isha dashuruar për herë të parë. Ajo nuk e pat ditur në fillim, por dy a tri vite më vonë pat marrë vesh se poezia, e futur fshehurazi në çantën e saj nga një shok i klasës, në fakt ishte e imja.
Ai çast më ka mbetur në kujtesë, sepse që nga ajo ditë pata ndryshuar: detyrat që më jepeshin në shtëpi i bëja me më shumë motivim, duke menduar se, kur të vinte dita që një shkues të trokiste në derën e saj, ai duhej të kishte diçka të mirë për të thënë për mua.
Në klasën e gjashtë rashë në dashuri për herë të dytë. Shkoja shpesh pranë shtëpisë së saj, duke u endur aty rrotull, por nuk guxoja t’i flisja. Ajo qëndronte para derës së oborrit, ndërsa unë në trotuarin përballë. Shikoheshim gjatë në sy, dhjetë hapa larg njëri-tjetrit, derisa njëri pas tjetrit ulnim shikimet, të skuqur.
Aty, gjoja pa dashje, hidhja një letër në tokë—natyrisht, pa shkruar emrin tim. Pasi largohesha, ajo nxitonte ta merrte. Kështu, me ato vështrime të thella, nisi dhe përfundoi dashuria ime e dytë, edhe pse me një takim të paraparë, por të parealizuar…
Vajzat shqiptare ishin të vështira. Shumë. Edhe të frikësuara, të mësuara qysh në shtëpi se si duhej të reagojnë, si ta mohojnë e ta urrejnë dashurinë. Kur nuk na donin, pështynin anash. Njeriu mund të përfundonte në spital po ta merrnin vesh prindërit apo vëllezërit. Ato mësoheshin ta refuzonin ndjenjën, ndërsa ne, djemtë, jo aq; madje krekoseshim kur arrinim të "mashtronim" ndonjërën.
Zakonisht, burrat në lagjen time e konsideronin dashurinë si kurvëri. Por vetë, vajzat apo gratë nuk i shikonin vetëm fshehurazi; edhe në prani të grave të veta, i vështronin të tjerat nga shputat deri te flokët. Madje, kthenin edhe kokën për t’i parë nga prapa. Skanimi zgjaste disa sekonda më shumë te këmbët dhe vithet.
Për t’i shpallur dashuri një vajze shqiptare, duhej guxim i madh. Unë nuk e kisha. Prandaj përdorja metodën më sekrete: shkrimin. Dashuria duhej shpallur me letra; duhej gjetur një postiere, dikë që nuk tradhtonte sekretin, dhe pastaj, pas disa muajsh ndoshta, organizohej një takim.
Ndonjë shfaqej njëherë pastaj jo më. Ndonjë premtonte, por nuk dilte fare. Ndoshta nga frika. Jam mbytur duke shkruar letra dhe poezi.
Kur ndieja dashuri, shpesh, ndihesha fajtor dhe akuzoja veten se po bëhesha i përdalë. Po prishesha. Ato dy vajzat e shkollës fillore më kanë shkruar kur u shfaqën në internet forumet shqiptare.
Atëherë ishte një kohë kur televizioni na ofronte vetëm dy filma në javë – të mërkurën dhe të shtunën – ndaj lexonim shumë. Shkonim në bibliotekën e qytetit, merrnim libra, dhe kur i kthenim, na duhej të tregonim përmbajtjen.
Meqë me vajzat tona ishte vështirë, Abili, i ndjeri – pushoftë në paqe – propozoi ta braktisnim "tregun" shqiptar dhe të hidheshim në atë të maqedonasve. Shabani u pajtua. Edhe unë. Ishim në klasën e tetë.
Dita e pazarit ishte të enjten në Kumanovë. Aty vinin vajza maqedonase nga fshati, që shisnin vezë apo perime. Verës. Kështu, të enjten – por edhe të shtunave – nisëm të zbukuroheshim më shumë: me kujdes zgjidhnim rrobat, krihnim flokët, lustronim këpucët dhe dilnim në treg.
"Nuk duhet më as tregime, as poezi – u lodhëm duke shkruar," arsyetoi Abili ndërrimin e strategjisë. Nuk duhej as letër e veçantë me zemra, as me skena romantike, as postiere. Mjaftonin vetëm fjalët – dhe ato, në treg.
Kështu vendosëm: para vajzave maqedonase hiqeshim si maqedonas. Vetëm pasi i puthnim dhe u fusnim duart nëpër skuta të ndaluara, u zbulonim të vërtetën – ishim shqiptarë. E përjetonim si një fitore të madhe, si një triumf mbi paragjykimet që ato kishin ndaj nesh. Pastaj ktheheshim dhe, të mbushur me krenari, u tregonim të tjerëve se si kishim ngadhënjyer.
Reagimet ishin të ndryshme – ndonjë alarmohej, ndonjë qeshte, e hutuar dhe e shtangur, tjetra nuk shqetësohej fare, por më rrallë.
Disa na krijonin përshtypjen se po ndiheshin të ndotura pas puthjeve tona. Për ne, kjo ishte një pjesë e fitores, por për to, ndoshta ishte një humbje që nuk mund ta përballonin dot.
Ne kishim komplekse. Maqedonasit na shihnin si një popull inferior, të paqytetëruar, të paditur – bujq të vrazhdë, katundarë e lapera. Për këtë arsye, nuk kishim guxim vajzave maqedonase t’i tregonim se ishim shqiptarë. Jo para puthjeve, por vetëm kur ndaheshim.
„Shiptari“ apo, "rog", bri, na quanin me përbuzje. Dhe ne, të mbushur me turp nuk kishim guxim t’u tregonim të vërtetën.
Në një forum shqiptar, pata shkëmbyer mendimet me dy dashuritë e shkollës fillore. E para më pat shkruar se kurrë askush nuk i kishte shkruar poezi aq të bukur sa unë, duke më kërkuar ndjesë se nuk kisha qenë tipi i saj. Poezia kishte qen naive, por e sinqertë dhe e bukur.
I pata shkruar se për fat të keq nuk paske gjetur njeriun që mund të shfletonte si duhej mençurinë dhe bukurinë e saj...
E dyta më pat shkruar se, pikërisht ditën kur duhej të takoheshim, kishte pasur ethe dhe më pas unë nuk i kisha shkruar më dhe se ajo ishte ndier e shpërfillur dhe e lënduar.
Kush ishte Abili? Abili ishte piktor shumë i mirë. Në vitin 2000 e pata vizituar në shtëpinë e tij. Në anën e brendshme të murit të oborrit, mbi një teneqe kishin mbetur ende të shkruar me ngjyrë të bardhë emrat tonë: “Kroki" dhe "Gjini". Kroki e quanim ne atë, ndërsa mua më quanin "Gjini". Nuk di si patëm marrë ata emra, por ashtu thërrisnim njëri-tjetrin.
Kur e luta të më tregonte ndonjë pikturë, më tha: „Qysh jeni larguar ju, shokët e mi, nuk kam pikturuar më. Ju më jipnit vullnet.“
Aty, ndjeva një zbrazëti. Me sy të mbushur me lot, ndërmjet gulçimave, kujtuam të kaluarën tonë – ato kohë kur gjithçka na dukej e mundur, kur ishim të rinj dhe mendonim se ishim të pavdekshëm, të fuqishëm, të pandalshëm. Kur mburreshim me librat e trashë, kur ndiheshim të bukur, të mençur, të lexuar, të fuqishëm dhe të shkathët, dhe kur besonim se do të ndryshonim botën. Në fakt, e ndryshuam…
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen