Seniliteti, Gazeta DITA

Para disa ditëve Adem Demaçi i madh, e tha këtë mendim 
të vogël dhe kobzi: "Lugina të tregojë gatishmëri për luftë!" 
Pas luftës në Luginë, patën braktisur ato vende 16.000 
shqiptarë që nuk kthehen kurrë. 

Në Gjermani zakonisht intelektualët e mëdhenj, që janë mplakur, tërhiqen nga intervenimi në zhvillimet shoqërore dhe nuk mendojnë se mendimi i tyre, për çdo lëvizje apo dukuri , është i domosdoshëm. Ndoshta këtë e bëjnë duke konstatuar se nuk kuptojnë më kohën (Zeitgeist-in – frymën e kohës), ndoshta duke ditur se pleqëria mund t’i ofrojë perceptime të gabuara, ndoshta nga respekti i madh që kanë për elitën e re, ndoshta nga dashuria e ruajtjes së veprimtarisë dhe mos njollosjes së veprës së vet, ndoshta të gjitha nga pak, ndoshta njëra më shumë, e tjetra fare, ndoshta asnjëra, por ata këndellen në sukseset e tyre dhe kalojnë kohën e mbetur me familjet e veta. Günter Grass (86) bëri një përjashtim me “bojën e fundit “ siç e quajti ai dhe i lejoi vetes, të ngre pluhur me një poezi për Izraelin dhe mendimtarët gjerman, e qortuan aq ashpër, sa vështirë mund të merrej me mend. Më i zëshmi ishte dramaturgu dhe shkrimtari i madh Rolf Hochhuth, duke i thënë në mes të tjerash: “ ti mbete ai që u bëre vullnetarisht, një njeri i “SS-it”, shkurt e shqip, një nazist.

Sidoqoftë, ata përgjithësisht jetojnë të tërhequr. Kancelari Schröder (69) nuk dëgjohet më. As Helmut Kohl (83). Herë pas herë duket me kritika instanca morale dhe filozofi i madh, Jürgen Habermas (83) dhe aty këtu në televizor, edhe Helmut Schmidt (95): ky  mirëpo nuk është thjesht një ish-kancelar, por një njeri institucion dhe kur ai shfaqet në televizor, njerëzit ngujohen para tij. Aftësitë e tija mendore nuk kanë përjetuar një degradim. Çdo fjalë e tij është e urtë dhe duket se po flasin nëpërmjet një njeriu, filozofët e Athinës apo oratorët e Romës. Tek ne ndodhë e kundërta. Tek ne ata që ishin me nam para disa dekadave, tani edhe në moshë të shtyrë, akoma mendojnë se mendimi i tyre është udhërrëfyes për popullin dhe i pazëvendësueshëm, madje fusin hundët aq thellë në jetën private të njerëzve - duke u dhënë këshilla dhe rekomandime- sa një gjë e tillë, nuk mund të merret me mend në Perëndim. Madje u rekomandojnë edhe vdekjen. Kjo është neveritëse sepse tek disa prej tyre, shihet qartë se nuk kuptojnë “Zeitgeist-in”. Ka një kufi të caktuar se ku mund të intervenojë intelektuali dhe përzierja në sferën private të njeriut, përjetohet si mungesë takti dhe cektësi mendore. Cektësi mendore është hundëfutja në çështje tejet personale të njeriut, që nuk dëmtojnë shoqërinë dhe kjo autonomi private, nuk mund të cenohet nga askush, pa marrë parasysh emrin dhe mbiemrin e tij, mirëpo tundimit për të ngelur në “pararojë”, për fat të keq, tek ne nuk dinë, nuk duan apo nuk mund t’ i bëjnë bisht.

Para disa ditëve Adem Demaçi i madh, e tha këtë mendim të vogël dhe kobzi: "Lugina të tregojë gatishmëri për luftë!" Pas luftës në Luginë, patën braktisur ato vende 16.000 shqiptarë që nuk kthehen kurrë. Për të dëgjuar një mendim luftënxitës, nuk duhet shkuar më larg se në stacionin e psikiatrisë; aty gjendet dhjetëra të shtrirë, që përkrahin ide të tilla. Për ta shprehur atë ide, njeriu duhet të jetë shumë mirë i ngarkuar me bindje fikse dhe krenari sakrifikuese, duke anuluar dhe pezulluar vlerën e jetës. Një njeri jashtë psikiatrisë, duke njohur kostelacionin e forcave, nuk do të bënte kurrë një deklaratë të tillë. Shumë lehtë mund të rekomandohet lufta duke qëndruar para televizorit dhe duke u krekosur me flijimin e tjerëve, por është tepër vështirë të shkohet në luftë, kur mbizotëron bindja e pakundërshtueshme, se ajo humbet. Në lufte dilet për të fituar, jo për të humbur.

Adem Demaçi nuk kërkoi nga Hashim Thaçi gatishmëri lufte për ta çliruar Mitrovicën dhe veriun e vendit, këtë e kërkon nga Presheva për ta mbrojtur një përmendore. Presheva nuk ka as polici të veten, as ushtri. Rezultati do t’ ishte ky: disa shqiptarë të vrarë, disa nëna shqiptare në pikëllim dhe disa krenari nacionaliste dhe një pllakë e re memoriale. Këtë mund ta imagjinojnë edhe matufët. Ai nuk kërkoi gatishmëri lufte nga Kosova, që është shtet, që ka polici dhe disa ushtarë, por këtë e kërkoi nga Presheva sipas bindjeve fikse të shekullit XIX: “Vdekja dhe burgu janë për burra!” Se burgu është për burra, me këtë mendim ngushëllohen edhe qindra mafioz shqiptarë të burgosur në Perëndim për drogë, duke injoruar shkatërrimin e jetës së fëmijëve të pafajshëm dhe të familjeve. Burgu në këtë epokë, nuk është për burra, por për kriminel.

Adem Demaçi dikur i madh, nuk zvogëloi vetëm veten me këtë mendim, por edhe për 100 vjetorin e pavarësisë shkretoi. Ja çka tha: “Me ndihmën e Zotit, por edhe të luftës dhe qëndresës sonë, erdhëm deri në këtë situatë që të shohim, t’ i kemi dy shtete, por prapë më mirë dy shtete se sa gjysmë shteti (...) Ne mbërrijmë e bëjmë çudira të cilat nuk i parasheh askush.” Kështu citati i transmetuar nga Zijadin Gashi për radion “Europa e lirë.”

Nëse bazohemi në mendësinë shqiptare, atëherë ose duhet kundërshtuar fshehtas, ose duhet heshtur, por nëse bazohemi në mendësinë perëndimore, atëherë duhet folur hapur. Motivin do ta lexoni në fund të artikullit. Me mendime të tilla mos mirënjohëse, ai dëmton veten edhe neve. Hedh mesazhe të gabuara në botë. Ky gjykim mund të tingëllojë ashpër dhe jo konform normave të dyfytyrësisë. Mirëpo, nuk mund të besohet se në atë tubim nuk kishte pasur njerëz, që nuk pajtoheshin, por hipokrizia kronike urdhëron heshtjen, sepse sipas tyre, është më mirë, më fitimprurëse nëse zgërdhihen privatisht, e jo nëse kundërshtojnë publikisht një lajthitje mendore. Merreni me mend çfarë mendon një diplomat amerikan, kur lexon atë mendim, i shprehur jo nga pastrues i rrugëve, por nga Adem Demaçi.

Elita gjermane në çdo tubim falënderon SHBA-të për çlirimin nga nazizmi, edhe 68 vite pas. Mësohet edhe në shkolla. Ne pas 13 viteve, e falënderojmë zotin që u bë politikan dhe na çliroi. Pas 10 viteve do të themi se vendin e kemi çliruar vet. T’i kthehemi mendimit të lartëcituar dhe ta analizojmë: “Me ndihmën e Zotit, por edhe të luftës dhe qëndresës sonë, erdhëm deri në këtë situatë që të shohim, t’ i kemi dy shtete...”

Sipas atij mendimi, për herë të parë mund të mendohet se zoti merret me politikë aktive dhe me krijimin e shteteve. Ky mendim mirëpo na krijon probleme shtesë. Pse zoti heshti deri tani dhe pse ai pllakosi me aq shumë mjerim shqiptarët? A domethënë kjo se vrasjet, masakrat dhe dhunimet i merituam? Çfarë zoti qenka ai, që dikujt i falë shtet, dikujt jo?! Pse zoti u fali një shtet edhe serbëve në Bosnjë? Pse zoti i Demaçit themeloi Greqinë e madhe, Serbinë e madhe, Maqedoninë e madhe, por Shqipërinë e vogël? Apo ndoshta zoti i kosovarëve nuk ka kompetenca për Shqipërinë reale? Nëse zoti vendoska për krijimin e shteteve, pse atëherë duhet të sakrifikohet dikush? Pse Presheva të gatitet për luftë, kur qëndrimi vertikal i përmendores nuk varet nga serbet, por nga vullneti i zotit?

E dyta, për çfarë qëndrese dhe për cilat territore të çliruara është fjala? Në qiell fluturonin aeroplanët amerikan, që sot gjenden në “Camp Bondsteel.” Demaçi i madh nuk i sheh ata që ka para syve, por sheh zotin dhe nuk e përmend atë fakt me asnjë fjalë. Pse? Sepse tubimi po mbahej nën patronatin e Hashim Thaçit, që ishte i pranishëm në atë tubim dhe zakonisht, pleqtë derdhin komplimente lajkatare dhe aty ku dhe kur nuk duhet. E bëjnë me servilizëm, me ndjejnë dhe kënaqësi naive, fëmijërore. E vërteta është kjo: çlirimin e nisi Rugova, e vazhdoi UÇK, e përfunduan SHBA-të. Injorimi i këtyre fakteve, nuk është vetëm injorancë tendencioze, por edhe meskinizëm i qëllimshëm, ogurzi. Diku shkruhej se SHBA-ve intervenimi në Kosovë u ka kushtuar 70 miliardë dollarë, por të mos përmendet angazhimi amerikan dhe lëvdata t’ i hidhen Thaçit në fytyrë, jo vetëm se zhgënjen ata që na ndihmuan, por është mendim konformist, cinik, mosmirënjohës dhe mizantrop. Sikur ta kishin ditur Serbia makutërinë materialiste të elitës sonë (jo të gjithë), ata do ta kishin kursyer Amerikën dhe me disa milion dollarë, do ta kishin shuar dëshirën e tyre për pavarësi dhe nuk do ta kishim kërkuar më. Ndryshe nuk mund të shpjegohet mbajtja e parave, që diaspora kishte derdhur për financimin luftës, jo për t’ i paguar ata që po luftonin në emër të atdheut. Ai që mban ato para dhe nuk ua jep familjeve të dëshmorëve, nuk është atdhetar, por mercenar; ushtar i paguar dhe dëmshpërblimi përfundon me pagesën.

Për ta ilustruar mendimin e Adem Demaçit, që i shkon për shtati agjitacionit dhe propagandës komuniste, lexoni këtë ngjarje të dëgjuar, por të vërtetë: për ta mbajtur familjen e babait në Kosovë, një shqiptar dërgon gruan në punë të pastrojë ordinancën e një mjeku dhe fiton 350 euro në muaj. Me këto para, atje jeton vëllai me katër fëmijë, dy vëllezër, një motër dhe prindërit. Posedojnë tre hektarë tokë, por askush nuk i punon. Madje as kopshtin, ku më herët mbillni perime, speca dhe domate. Kunata ngrihet në orën pesë të mëngjesit dhe punon për ta, kurse shpjegimi i tyre është ky: “nuk ka llogari të punohet toka!” Muaj për muaj presin që dikush të punojë për t’ i mbajtur gjallë njerëzit e shtrirë. Sipas tyre shtrirja në divan, ka llogari.

Agroni, ta quajmë këtu Agron, i jep një miku para për t’i dërguar në shtëpi dhe ai kur kthehet, tregon se atje, ata nuk po e dinin se shoqja e tij po i mbante gjallë, por se zoti ishte duke u kujdesur për mirëqenien e tyre. Pas këtij lajmi, Agroni që kurrë nuk kishte marrë një falënderim nga shtëpia për sakrificat e veta, vendosë të mos dërgojë më asnjë cent. Kur i telefonon i ati për të pyetur pse paratë nuk kishin ardhur me një mars, Agroni i thotë këtë: “ ju i kishni puntë ma mirë se unë, ju kishni mardhanie shumë të mira me zotin dhe prej tash, ato pare që i fiton gruja jeme, do t’i ruaj për fmitë e mi!” I ati nuk e kishte falënderuar për paratë e dërguara me vite, por ishte kërcënuar, pastaj edhe vëllai që kishte fëmijë. I kishte thënë se ia ka falur jetën. Agroni ishte kundërpërgjigjur se jetën e ka paguar tashmë dhe se kishte frikë se vëllezërit tjerë, do të përfundonin në skëterrë, që i kishin jetërat e tyre falas dhe se nuk do të dërgonte më para, për t’i shpëtuar vëllezërit nga mëkati. Njëri prej tyre përplasë telefoni dhe me mosdërgimin e parave, përfundon edhe dashuria familjare. Shih befasinë, pas 14 viteve ata nisin kultivimin e tokës dhe çudia më e madhe dhe marramendëse ishte kjo: kishte llogari.

Në Gjermani ekziston bindja se mënyra më e mirë për ta dëmtuar një njeri të familjes, është motivimi për pasivizim dhe mosqortimi kur e ka gabim. Pasivizimin e tyre e kishte motivuar dhe paguar Agroni me vite, me shumë sukses sa ata kishin rënë në depresion, sa kishin harruar edhe arat. Ta përfundojmë me mendimin e Demaçit të madh, që po tkurret vullnetarisht: “Ne mbërrijmë e bëjmë çudira të cilat nuk i parasheh askush.” Çudirat që nuk i parasheh askush, mund të jenë edhe prostitucion mendor, ose prostitucion në qëndrime. Ndoshta edhe mungesë patologjike e parimeve, por çudira që nuk i parasheh askush, duhet të jetë për shembull edhe krenaria e mbijetesës me djersë vetjake. Gjermanët kanë edhe një bindje fikse: “e liga duhet mbytur qysh në embrion!”, sepse eliminimi i metastazave, ka një kosto tepër të lartë.

(në gazetën fizike e publikuar me titull redaksional: "Intelektualët dhe një histori me Demaçin"